Bang voor een soa maar weinig geld?

Blog: Koen Gorgels, arts seksuele gezondheid

Stel je voor, je bent bang dat je een seksueel overdraagbare aandoening (soa) hebt opgelopen maar je hebt weinig geld en geen idee waar je vervolgens terecht kan. Online worden er overal testen aangeraden maar je hebt geen idee wat nu de beste optie is. Voor deze mensen volgt daarom een kort overzicht van alle mogelijkheden waar je gebruik van kan maken samen met het financiële plaatje!

GGD (gratis)

Het makkelijkste is simpelweg bij de GGD langs te gaan. Hier zijn geen kosten aan verbonden en krijg je altijd professionele begeleiding. Helaas is er alleen plek voor mensen uit bepaalde risicogroepen en ook voor hen is er niet altijd plek. Zeker ten tijde van de eerste coronagolf waren de medewerkers van de GGD hard nodig elders en nog steeds worden de naweeën hiervan gevoeld! Hieronder is een klein overzicht van alle risicogroepen al kan het per GGD licht verschillen:

• personen die gewaarschuwd zijn voor een soa;
• personen met soa-gerelateerde klachten;
• mannen die seks hebben met mannen;
• sekswerkers (m/v);
• personen afkomstig uit een soa-endemisch gebied;
• vrouwelijke partners van MSM en partners van personen uit soa-endemisch gebied;
• slachtoffers van verkrachting of ander seksueel geweld;
• personen bij wie het afgelopen jaar een soa vastgesteld is;
• jongeren <25 jaar

Huisarts (vergoed vanuit basisverzekering, wel van eigen risico)

De meeste soa-testen in Nederland vinden niet bij de GGD plaats maar bij de huisarts.
In principe worden deze gewoon vergoed vanuit de zorgverzekeraar maar deze kosten gaan gewoon af van je eigen risico. Aan een consult met je huisarts zitten geen kosten verbonden maar soa-testen worden gedaan in een laboratorium en daar zitten wel kosten aan verbonden. Een simpele chlamydia test kost al snel 40 euro maar zodra er meer onderzoek wordt gedaan lopen de kosten snel op tot gemiddeld 150 euro [i]. Als je echt forse klachten hebt zoals pijn in je balzak raad ik sowieso aan om naar de huisarts te gaan omdat er ook iets anders kan spelen dan een soa.

Private partijen

Wil je snel en anoniem geholpen worden vanuit huis kan je het beste bij private partijen aankloppen. Thuistesten (testen die je zelf afneemt maar wel laat analyseren in een laboratorium) worden over het algemeen niet bij de huisarts aangeboden en slechts bij enkele GGD’en. Je kan deze gewoon vanuit je luie stoel bestellen en vaak is het nog goedkoper dan bij de huisarts ook, zeker als je meerdere testen tegelijk laat afnemen! Ik ben blij dat ook Soa Clinic deze dienstverlening aanbiedt en zo mensen snel en anoniem van hun zorgen laat afkomen!

Voetnoot:

[i] https://www.studentenverzekering.nl/zorgverzekering/kosten-soa-test.html

Blog: Koen Gorgels, arts seksuele gezondheid

Tijdens de consulten bij de GGD was mijn standaardvraag altijd of iemand orale seks met een condoom deed. Niet zelden werd hier lacherig of blozend op gereageerd en vertelde men dat ze zoiets nog nooit hadden overwogen. Met uitzondering van sekswerkers  heb ik nog nooit meegemaakt dat iemand hierop ja antwoordde. Ook het beflapje/liklapje [i] heb ik niet voorbij zien komen. Dit is opmerkelijk, omdat je ook via orale seks seksueel overdraagbare aandoeningen kunt krijgen. Reden genoeg om even stil te staan bij de verschillende seksuele technieken en de risico’s die hieraan vastzitten.

Seks en de risico’s

Seksueel contact komt op veel verschillende manieren voor en met uitzondering van webcamseks of masturbatie (op afstand of alleen) loop je vrijwel altijd risico op een soa. Dit risico is per soa verschillend en ook afhankelijk van de seksuele techniek. Dit is ook de reden dat sommige soa’s vaker bij bepaalde mensen met een specifieke seksuele voorkeur voorkomen! De soa’s die je kan oplopen zijn chlamydia, gonorroe, trichomonas, mycoplasma genitalium, hiv, syfilis, hepatitis B, hepatitis C, herpes en genitale wratten. Ik zal niet in detail alle soa’s per seksuele techniek afgaan maar wel de belangrijkste punten benoemen en voor meer informatie kan je altijd de betreffende soa-pagina bezoeken.

De 5 seksuele technieken

Onder beschrijf ik in grote lijnen de vijf methoden van seksueel contact. Uiteraard is dit niet alles en heeft SOA Aids Nederland een nog completer overzicht.

1. Elkaar handmatig bevredigen (aftrekken/vingeren) met of zonder speeltjes

Het klinkt onschuldig maar ook op deze manier kan je een soa overdragen. Soa’s zijn namelijk bacteriën of virussen en kunnen op je handen of speeltjes zitten. Was je handen/speeltjes dus goed voordat je aan de slag gaat en doe dit niet als je zelf wondjes of wratten op je handen hebt!

2. Orale seks aan de vrouw (beffen)

Ook via beffen kan je een soa oplopen zoals bijvoorbeeld herpes. Herpes geeft bij de mond namelijk een koortslip. Dit gaat ook de andere kant op dus laat je nooit beffen door iemand met een koortslip. Het risico op soa’s zoals chlamydia en hiv is wel erg klein.

3. Orale seks aan de man (pijpen)

Ook hierbij is een risico dat je een soa krijgt zoals chlamydia of gonorroe. Chlamydia in de keel geeft weinig klachten en gaat vaak vanzelf over maar gonorroe blijft vaak langer hangen. Dit kan soms voor keelklachten zorgen maar ernstiger is het feit dat je door iemand anders te pijpen gonorroe weer kan overdragen. De keel wordt ook wel een stil reservoir genoemd van gonorroe [ii] en onbeschermde orale seks is waarschijnlijk een van de grote veroorzakers van de epidemie. Gonorroe komt vooral bij mannen die seks hebben met mannen voor. De kans dat je hiv via pijpen krijgt is gelukkig klein en <0.01% [iii]

4. Vaginale seks

Tijdens vaginale seks loop je risico op alle soa’s. De kans varieert waarbij dit bij chlamydia ligt tussen de 10 en 45% [iv]. Bij gonorroe ligt dit percentage hoger tussen de 77-80% omdat gonorroe agressiever is. Een condoom beschermt gelukkig tegen de meeste soa’s maar herpes en genitale wratten kan je alsnog oplopen!

5. Anale seks (zowel bij vrouwen als bij mannen)

Veel soa’s kunnen ook bij de anus voorkomen zoals chlamydia en gonorroe. Ook is er bij anale seks een grotere kans dat er inwendige schade optreedt in vergelijking met vaginale seks. De slijmvliezen beschadigen bijvoorbeeld gemakkelijker. Hierdoor is het risico dat een soa over wordt gedragen hoger dan bij vaginaal contact en dit risico is vooral verhoogd bij soa’s die via bloed overdraagbaar zijn zoals hiv en hepatitis C. Het risico op hiv loopt op tot wel 2% terwijl dit rond de 0.1% ligt voor vaginale seks. Dit is ook een van de redenen dat hiv en hepatitis C veel vaker voorkomen bij mannen die seks hebben met mannen. Gebruik dus altijd een condoom als jij en je partner zich niet van tevoren hebben laten testen!

Voetnoot:

[i] https://nl.wikipedia.org/wiki/Beflapje

[ii] nytimes.com/2017/07/31/health/gonorrhea-throat-oral-sex.html

[iii] https://lci.rivm.nl/richtlijnen/seksaccidenten

[iv] https://lci.rivm.nl/richtlijnen/chlamydia-trachomatis-en-lymfogranuloma-venereum